Το πιο αποτυχημένο τετράγωνο της πόλης

 

 Το πιο αποτυχημένο τετράγωνο της πόλης

Μισό λεπτό με τα πόδια από την πλατεία Συντάγματος, τη βιτρίνα της πόλης, πίσω από τον πεζόδρομο της Ερμού, υπάρχει αυτό που θα μπορούσαμε να χαρακτηρίσουμε ως το πιο αποτυχημένο οικοδομικό τετράγωνο του κέντρου της Αθήνας. Είναι το τετράγωνο που σχηματίζουν οι οδοί Μητροπόλεως, Βουλής, Απόλλωνος και Πεντέλης, το τετράγωνο του παλιού Υπουργείου Παιδείας.

 

Φτάνοντας από την πλατεία Συντάγματος ή από το δεύτερο σιντριβάνι της Ερμού, στη γωνία Μητροπόλεως και Βουλής βρίσκουμε ένα άδειο κατάστημα. Η θόλη διαφάνεια της τζαμαρίας φιλοξενεί έναν σεβαστό αριθμό tags, καθώς επίσης και λίγες αφίσες που διαφημίζουν γεγονότα και συναυλίες που, στις περισσότερες περιπτώσεις, έχουν ήδη παρέλθει. Εδώ βρισκόταν η Ταναγραία – Χειροποίηση, ένα κατάστημα με έπιπλα, πορτατίφ και διακοσμητικά. Έχουν απομείνει μόνο η επιγραφή με τα γωνιώδη γράμματα, και κάποιοι χάρτες κολλημένοι στη βιτρίνα που μας πληροφορούν ότι «είστε εδώ» και ότι το κατάστημα έχει μεταφερθεί στον αριθμό 3 της οδού Πετράκη, ένα τετράγωνο πιο κοντά στην Ερμού. Ίσως κάποτε η Ταναγραία να πραγματοποιήσει το μεγάλο άλμα, αν ποτέ είχε αυτό το όνειρο.

Αν φανούμε παρατηρητικοί, θα δούμε ότι πάνω από την άδεια βιτρίνα του διπλανού καταστήματος υπάρχει μία μαύρη επιγραφή. Το ανάγλυφο των γραμμάτων μαρτυρά ότι εκεί υπήρξε το Telemarketing Store. Δεν μπορούμε να ξέρουμε το λόγο για τον οποίο οι υπεύθυνοι του εν λόγω store επέλεξαν να βάψουν την πινακίδα αντί να την αφαιρέσουν απλώς από την πρόσοψη. Αυτό που ξέρουμε, επειδή το έχουμε δει, είναι ότι το Telemarketing Store δεν καταλάμβανε μόνο αυτόν το χώρο αλλά και τον διπλανό, αυτόν που πλέον στεγάζει το κατάστημα Βιοφώς Κουφάκης – Ηλεκτρικά, Φωτιστικά, Λαμπτήρες. Φαίνεται ότι ο κύριος Κουφάκης πήγε αντίθετα με την παρατηρούμενη πρακτική που θέλει τα καταστήματα του είδους να συνωστίζονται στην οδό Πραξιτέλους. Φαίνεται επίσης ότι η επιλογή του ήταν σωστή, γιατί η επιχείρησή του λειτουργεί ακόμη.

Το επόμενο κατάστημα που συναντούμε είναι το Κρεοπωλείον Τάσος. Πάνω από την πόρτα υπάρχει μία συμπληρωματική επιγραφή που μας μπερδεύει: Δ. Κ. Πολυγένης. Δεν μπορούμε να σκεφτούμε κάποιο Δ του οποίου είναι υποκοριστικό το όνομα Τάσος. Κάτι άλλο που κάνει εντύπωση είναι το ότι για κάποιο λόγο, σήμερα όπως και τότε που λειτουργούσε ακόμη, δεν υπάρχει τζαμαρία, αλλά μόνο το δικτυωτό ρολό. Κοιτάζοντας μέσα, βλέπουμε την προθήκη, τον πάγκο κοπής, πλαστικές σακούλες που κρέμονται ακόμη από τα τσιγκέλια. Το κατάστημα έχει κλείσει εδώ και κάποια χρόνια, αλλά το ενδιαφέρον είναι ότι έμοιαζε κλειστό ήδη πριν κλείσει. Πολύ σπάνια υπήρχαν νεκρά ζώα στην ομολογουμένως μικρή βιτρίνα του. Ο πελάτης ονόμαζε αυτό που ήθελε, και ο Τάσος, ή ο κύριος Δ, έμπαινε στο ψυγείο στο πίσω μέρος του μαγαζιού, το σκότωνε και το έφερνε μπροστά για να το τεμαχίσει ή να το φιλετάρει.

Ακριβώς δίπλα βρίσκεται ο φούρνος αθηναϊκόν – αρτοποιία, ζαχαροπλαστική. Παραδόξως, είναι ακόμη ανοικτός. Σχεδόν αντανακλαστικά, έκπληκτοι μπροστά στο πείσμα και την αντοχή του, συνειδητοποιούμε ότι είναι ακόμη ανοικτός παρά το Απολλώνιον της οδού Νίκης με την αλυσιδωτή του έμφαση στην ποιότητα και το κύρος που του προσδίδει το γεγονός ότι ταΐζει τους υπαλλήλους του Υπουργείου Οικονομικών. Παρά τα Χωριάτικο και τα Αττικοί Φούρνοι που είναι ο ίδιος φούρνος με διαφορετική επωνυμία. Έχει συμπαθητικό ψωμί, όχι κάτι το φοβερό για να είμαστε ειλικρινείς, νόστιμα και τίμια σάντουιτς, καταπληκτικές φλογέρες και κριτσίνια, μα πάνω από όλα, εργαζόμενους που με κάποιο τρόπο κάνουν τον πελάτη να νοιώθει την ψευδαίσθηση της γειτονιάς στο επίκεντρο της Αθήνας.

Στη δεύτερη γωνία του τετραγώνου, Βουλής και Απόλλωνος, βρισκόταν το Tea Cafe – χωρίς accent στο e. Η τζαμαρία είναι πλέον βαμμένη σε μια ξεπλυμένη απόχρωση του άσπρου, και μόνο ένα αυτοκόλλητο, στη μία από τις δύο πόρτες, υπενθυμίζει την ύπαρξή του. Το Tea Cafe, όπως μας πληροφορεί η ονομασία του, ειδικευόταν στο τσάι και τον καφέ προσφέροντας την αναμενόμενη ποικιλία, διάφορα άλλα ροφήματα, σοκολάτες και καραμέλες, καθώς και παραφερνάλια για τους λάτρεις των αφεψημάτων, όπως σερβίτσια, δίσκους και σουβέρ. Οφείλουμε επίσης, επειδή θεωρούμε ότι είναι η κατάλληλη στιγμή, να σημειώσουμε ότι για κάποια χρόνια αφού έκλεισε και το Tea Cafe, η διασταύρωση Βουλής και Απόλλωνος έμοιαζε παραδομένη σε κάποια ισχυρότατη κατάρα: στις τέσσερεις γωνίες της δεν υπήρχε ούτε μία ενεργή επιχείρηση. Πλέον, η κατάρα έχει περιοριστεί στο πενήντα τοις εκατό, αλλά το τετράγωνο που μας ενδιαφέρει δεν έχει συνέλθει ακόμη.

[η Ανάβαση, το κατάστημα με τους χάρτες στην άλλη όχθη της οδού Απόλλωνος, που άνοιξε πριν από περίπου ένα χρόνο, μπορεί να τραβήξει την προσοχή μας για λίγο, αλλά το τετράγωνο που ορίζεται από τις οδούς Βουλής, Απόλλωνος, Ηπίτου και Ηπίτου (sic) είναι μία εντελώς διαφορετική ιστορία]

Ανάμεσα στη γωνία των οδών Βουλής και Απόλλωνος και αυτή των Απόλλωνος και Πεντέλης, υπάρχουν ένα ή δύο καταστήματα που δεν έχουν αφήσει πίσω τους κανένα ίχνος εκτός από το μωβ πλαίσιο γύρω από τα ρολά τους. Στο πεζοδρόμιο μπροστά τους βρίσκουμε μία παρέα αντρών που παίζουν τάβλι. Παλιότερα συνήθιζαν να παίζουν μπροστά στην Ανάβαση – μέχρι που άνοιξε – και συχνά καθόταν μαζί τους και ο βραχνός λαχειοπώλης.

Στη γωνία Απόλλωνος και Πεντέλης βλέπουμε την επιγραφή του ιχθυοπωλείου Ο Ψαράς, η οποία είναι πεντακάθαρη, κάτι που μας δίνει την ελπίδα ότι μπορεί να λειτουργεί ακόμα. Όμως όχι. Κάποιος από την παρέα των ταβλαδόρων μας λέει ότι έχει σχεδόν δέκα χρόνια που έκλεισε. Παρακολουθούμε για λίγα δευτερόλεπτα την παρτίδα. Ωστόσο, κάτι μας συγκρατεί από το να τους ρωτήσουμε γιατί παίζουν τάβλι κάθε μέρα σε εκείνο το σημείο. Ίσως η σκέψη ότι κάποιες φορές το μυστήριο είναι πιο γοητευτικό από τη γνώση.

Στρίβουμε στην οδό Πεντέλης. Δίπλα στο ιχθυοπωλείο υπάρχει ο σκελετός μίας τζαμόπορτας. Μπορούμε να δούμε πεταμένα αντικείμενα σε κάτι που μοιάζει με διάδρομο – δεν ξέρουμε πού οδηγεί – και πάνω σε ένα ασταθές ράφι, ένα μηχάνημα που θυμίζει εκτυπωτή ηλεκτρονικού υπολογιστή. Στο πλάι του μηχανήματος, ένα αυτοκόλλητο γράφει: Institute of Applied Scientific Research “G. Ghiolvas” Greece.

Η επόμενη τζαμαρία μας δείχνει ένα χώρο που εκτείνεται σε βάθος, όπου το μόνο που έχει απομείνει, είναι ένας μεγάλος πάγκος με ενσωματωμένο ψύκτη. Πάνω από την πόρτα γράφει: Pendelis 2. Μία πιθανή απάντηση για αυτό το χώρο μας δίνεται στη διπλανή είσοδο, η οποία είναι, προφανώς, η πλαϊνή είσοδος του Υπουργείου. Στη γυάλινη πόρτα βλέπουμε μια ανακοίνωση: Η κατάθεση των δικαιολογητικών των Ελλήνων του Εξωτερικού (Ομογενών) θα γίνει από 3 Ιουλίου ημέρα Δευτέρα έως 10 Ιουλίου ημέρα Δευτέρα του 2006 κατά τις ώρες: 8.30 π.μ.-2.00 μ.μ. στην Κ.Υ. του Υπουργείου Παιδείας, Μητροπόλεως 15, Αθήνα, 1^ος όροφος, γραφεία 120-121, Είσοδος: από την οδό Πεντέλης 2. Ξέρουμε λοιπόν ότι στον αριθμό 2 υπήρχε μία ακόμα είσοδος, και πιθανολογούμε ότι σε εκείνο το χώρο βρισκόταν το κυλικείο του Υπουργείου.

Δίπλα στην είσοδο με την ανακοίνωση βλέπουμε δύο χώρους που μας προβληματίζουν. Ο πρώτος είναι φωτισμένος και περιέχει κάποια αντικείμενα που θα μπορούσαν να περιγραφούν ως ηλεκτρολογικό υλικό, ενώ μέσα από τις μικρές τρύπες στο ρολό του δεύτερου διαφαίνονται επίσης φώτα. Το μόνο που μπορούμε να υποθέσουμε, είναι ότι το κατάστημα του κυρίου Κουφάκη είναι διαμπερές.

Κατηφορίζοντας κι άλλο την οδό Πεντέλης, βλέπουμε το κατάστημα Εκκλησιαστικά Είδη Νικολάου. Είναι πλέον, κι αυτό, εντελώς άδειο. Στη γυάλινη πόρτα βρίσκουμε κολλημένο ένα χαρτί που μας πληροφορεί σχετικά με το ωράριο του καταστήματος: Δευτέρα-Παρασκευή 9-3 μ.μ. Επιπλέον, δίνονται ένα σταθερό και ένα κινητό τηλέφωνο ανάγκης, όπως διαβάζουμε. Υποπτευόμαστε ότι ο κύριος Νικολάου έκλεισε πολύ βιαστικά την επιχείρησή του, ή πολύ αναπάντεχα. Αναλογιζόμενοι τη μεταφορά της Μητρόπολης των Αθηνών στο Διονύσιο τον Αρεοπαγίτη της οδού Σκουφά, μπορεί να μας φανεί παράξενη, ίσως ακόμη και ανώφελη, η ύπαρξη τόσων καταστημάτων με εκκλησιαστικά είδη πέριξ της παλιάς Μητρόπολης, αλλά για κάποιο λόγο δυσκολευόμαστε να φανταστούμε παπάδες να ψωνίζουν ρούχα στο Κολωνάκι. Κάνουμε δύο βήματα πίσω για να κοιτάξουμε το κατάστημα. Μόνο τότε βλέπουμε ότι στο κέντρο της βιτρίνας υπάρχει ο αριθμός 1870. Σκεφτόμαστε ότι είναι κρίμα που δε συνοδεύεται από μία παύλα και μία δεύτερη ημερομηνία, ας πούμε 2004 ή 2010, που θα όριζε επισήμως τη διάρκεια ζωής της υπεραιωνόβιας επιχείρησης. Τα μάτια μας όμως μας παίζουν παιχνίδια, γιατί ξαφνικά παρατηρούμε ένα χαρτί που γράφει ότι το κατάστημα έχει μεταφερθεί απέναντι, στον αριθμό 5 της οδού Πεντέλης. Γυρίζουμε και κοιτάζουμε. Είναι όντως εκεί. Άρα, παρόλο που μία θεωρητική παύλα υφίσταται ακόμη, η δεύτερη ημερομηνία συνεχίζει να κυλάει μαζί με το χρόνο.

Το πρώτο που μας τραβάει την προσοχή στο επόμενο κατάστημα είναι μία επιγραφή που έχει βαφτεί μαύρη, αλλά όπως και στην περίπτωση του Telemarketing Store, το ανάγλυφο των γραμμάτων προδίδει, αυτή τη φορά, τη λέξη Antiques. Κοιτάζουμε μέσα και διακρίνουμε ίχνη ζωής: χριστιανικά εικονίσματα, κίτρινα λουλούδια, καρέκλες, μία επίχρυση βάση για κεριά, ένα τραπέζι με σεμεδάκι και μικροαντικείμενα, μία σακούλα Jumbo, ένα γκαζάκι, μία σιδερώστρα. Πρέπει να είναι το καμαρίνι του παπά της μικρής εκκλησίας που φαίνεται στο τέλος του δρόμου.

Στη γωνία Πεντέλης και Μητροπόλεως βρίσκεται ό,τι έχει απομείνει από το κατάστημα Δημ. Μ. Τράχος – Γουναρικά. Στη βιτρίνα βλέπουμε σκισμένες αφίσες, διαφημιστικά φροντιστηρίων ξένων γλωσσών και βιαστικά tags, αλλά δεν είναι αρκετά για να μας στερήσουν τη θέα στο εσωτερικό. Στον βασικό χώρο του καταστήματος, τα μόνα που υπάρχουν είναι οι καθρέφτες που καλύπτουν τους τοίχους, μία καρέκλα, ένας μικρός πυροσβεστήρας και μία αφίσα, όπου βλέπουμε μία γυναίκα μέσα σε μια σκωτσέζικη γούνα. Κάτω από την επωνυμία του καταστήματος διαβάζουμε κάποιες λέξεις στα αγγλικά: quality furs, furs factory, special prices for tourists. Είναι πολύ πιθανό να χαμογελάσουμε γλυκόπικρα με το επιχειρηματικό δαιμόνιο του κυρίου Τράχου, αλλά η εικόνα ενός ζευγαριού ή μιας ομάδας τουριστών που επισκέπτονται την καλοκαιρινή Αθήνα και αγοράζουν γουναρικά για να τα πάρουν στο χειμώνα της πατρίδας τους, δε φαίνεται καθόλου λογική.

Στρεφόμαστε τώρα στο εκκλησάκι που παρατηρήσαμε προηγουμένως. Είναι η Αγία Δύναμις. Είναι πολύ μικρή. Χτίστηκε πολύ πριν τετραγωνοποιηθεί η έκταση που την περιβάλλει, πολύ πριν χτιστεί το Υπουργείο που κρέμεται από πάνω της και την προφυλάσσει, μερικώς, από τις βροχές. Κοιτάζοντας δίπλα στην είσοδο συμπεραίνουμε ότι η Εκκλησία, στη συγκεκριμένη τουλάχιστον περίπτωση, έδειξε μια προτίμηση στην αγγλική γλώσσα. Διαβάζουμε στην πρώτη πινακίδα: Aghia Dynamis (The Holy Power of the Virgin) This 16^th century chapel belongs to the Holy Monastery of Assumption at Pendeli in Attica. Και από κάτω, η ελληνική ερμηνεία: Αγία Δύναμις, Μετόχιον Ι. Μονής Πεντέλης, Ανεκαινίσθη εν έτει ͵ΑϡΞΒ’ επί Αρχιεπισκόπου Αθηνών Χρυσοστόμου Β’ και Ηγουμένου Αρχιμ. Γεωργίου Προκόπη. Κάθε χρόνο, τη Μεγάλη Παρασκευή, το σχοινί της καμπάνας μένει ελεύθερο, στη διάθεση όποιου θέλει να πενθήσει με αυτό τον τρόπο το θάνατο του Θεανθρώπου.

Θεωρούμε ότι η βόλτα μας έχει τελειώσει και ετοιμαζόμαστε να φύγουμε, αλλά ξαφνικά θυμόμαστε το Υπουργείο. Στην εσοχή του πεζοδρομίου, εκεί που φανταζόμαστε υπουργικά οχήματα να παρκάρουν και να περιμένουν, βλέπουμε τέσσερεις σκουπιδοντενεκέδες. Τρεις από αυτούς είναι αφιερωμένοι στην ανακύκλωση. Περπατάμε αργά προς την είσοδο, η οποία είναι σφραγισμένη με φύλλα αλουμινίου. Στα σκαλοπάτια του παλιού Υπουργείου Παιδείας κάποιοι άστεγοι κοιμούνται και κάποιοι άλλοι κάθονται. Δεν τους κοιτάζουμε για πολλή ώρα γιατί φοβόμαστε ότι μπορεί να μας κοιτάξουν κι εκείνοι. Η περιέργεια μας οδηγεί, πάντα αργά, στο απέναντι πεζοδρόμιο της οδού Μητροπόλεως. Θέλουμε να κοιτάξουμε την πρόσοψη. Μετράμε οκτώ ορόφους που δε χρησιμεύουν σε τίποτα. Το κενό βάρος του παλιού Υπουργείου στέκεται πάνω σε αδύναμες κολόνες και άδεια καταστήματα. Σηκώνουμε το βλέμμα ψηλά και βλέπουμε τις βάσεις των κλιματιστικών, αλλά τα κλιματιστικά δεν είναι πια εδώ.

Αρχίζουμε να περπατάμε στην οδό Μητροπόλεως προς το Μοναστηράκι για να φάμε παγωτό. Ο ήλιος είναι μπροστά μας. Μέσα σε λίγα μέτρα, δίπλα μας περνούν δύο ξενοδοχεία, το Ινστιτούτο Θερβάντες, ένα εστιατόριο και μία ταβέρνα, ένα κατάστημα με σουβενίρ και ένα με ξύλινα επιτραπέζια παιχνίδια, και όσο χαζεύουμε τις ακτίνες του ηλίου, υπάρχει μια μικρή πιθανότητα να σκεφτούμε ότι στο οικοδομικό τετράγωνο που αφήνουμε πίσω μας, από το οποίο έχει αποχωρήσει πια η παιδεία, τα μόνα που έχουν απομείνει, εκτός από το φως, είναι το ψωμί και η ελευθερία του να μη σου ανήκει τίποτα.

(Υποσημείωση που επιβάλλεται από τις εξελίξεις της πρώτης εβδομάδας του Νοεμβρίου 2014: στο πιο αποτυχημένο τετράγωνο της πόλης δεν υπάρχει πλέον ούτε ένα κατάστημα. Ο φούρνος έκλεισε στις αρχές του μήνα, και στις 5 έγιναν τα έργα μεταφοράς των μηχανημάτων σε κάποιο μέρος με χαμηλότερο ενοίκιο, ενώ σήμερα, 6 Νοεμβρίου, παρατήρησα ότι ο κύριος Κουφάκης μετέφερε το κατάστημά του στην οδό Λέκκα.)

(Αναρτήθηκε στο toperiodiko.gr στις 3/6/2014)